Gió Tín Phong là gì? Đặc điểm, mối liên hệ với gió Mậu Dịch?

Gió tín phong là gì? Đây là một trong những loại gió quan trọng nhất trên Trái Đất, ảnh hưởng mạnh mẽ đến khí hậu, thời tiết và hoạt động hàng hải. Vậy loại gió này hình thành như thế nào, có đặc điểm ra sao và có vai trò gì trong đời sống? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Giải thích hiện tượng gió tín phong

Gió Tín Phong là gì? Vai trò của gió Tín Phong?

Gió tín phong hay còn gọi là gió mậu dịch, là loại gió thổi thường xuyên trong những miền Cận Xích đạo. Loại gió này thổi từ những miền áp cao ở các vĩ độ ngựa về vùng áp thấp xung quanh xích đạo.

Sở dĩ tên gọi mậu dịch hay tín phong xuất phát từ việc người Trung Quốc và Châu Âu đã dùng các đợt gió mậu dịch để giong buồm buôn bán trên con đường tơ lụa trên biển.

Nhờ những cơn gió này mà việc làm làm ăn, buôn bán, giao thương suôn sẻ và thuận lợi.

Do đó, gió tín phong được cho là mang ý nghĩa thuận buồm xuôi gió, thuận mua vừa bán, làm ăn kinh doanh suôn sẻ.

Gió tín phong là gì?

Gió tín phong có vai trò quan trọng trong việc tạo dòng lái cho xoáy thuận nhiệt đới hình thành trên các đại dương toàn cầu. Loại gió này cũng đưa bụi từ châu Phi sang phía Tây qua Đại Tây Dương đến vùng Caribe và một số khu vực phía Đông Nam Bắc Mỹ.

Bên cạnh đó, nó còn giúp định hình thời tiết, tác động đến hoạt động sản xuất nông-lâm-ngư nghiệp, hỗ trợ thiết kế tàu thuyền, dự báo thời tiết, nghiên cứu giống cây trồng mới,...

Đọc thêm: Gió tây ôn đới là gì?

Gió Tín Phong hình thành như thế nào?

Gió tín phong hình thành do sự chênh lệch áp suất giữa vùng áp cao cận nhiệt đới và vùng áp thấp xích đạo, kết hợp với tác động của lực Coriolis.

Ở khu vực xích đạo, do nhận được lượng nhiệt lớn từ Mặt Trời, không khí nóng lên và bốc lên cao, tạo ra một vùng áp thấp gọi là dải hội tụ nhiệt đới (ITCZ). 

Trong khi đó, ở khoảng vĩ độ 30° Bắc và 30° Nam, không khí nguội dần, chìm xuống và hình thành các vùng áp cao cận nhiệt đới. Không khí từ vùng áp cao này di chuyển về xích đạo để lấp đầy khoảng trống, tạo thành luồng gió lưu thông. 

Nguyên nhân hình thành gió tín phong

Tuy nhiên, do tác động của lực Coriolis – hệ quả từ sự tự quay của Trái Đất – hướng gió bị lệch đi:

• Ở bán cầu Bắc, gió thổi theo hướng đông bắc – tây nam, gọi là gió tín phong đông bắc;
• Ở bán cầu Nam, gió thổi theo hướng đông nam – tây bắc, gọi là gió tín phong đông nam. 

Thời gian hoạt động của gió Tín Phong

Gió tín phong là gì và hoạt động vào thời điểm nào? Ở Việt Nam, gió tín phong hoạt động quanh năm nhưng mạnh nhất vào các thời kỳ chuyển tiếp giữa xuân và thu, đặc biệt từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. 

Trong giai đoạn này, gió tín phong đông bắc thổi mạnh xuống khu vực ven biển Trung Bộ và Nam Bộ, mang theo không khí khô và mát, tạo nên mùa khô đặc trưng, nhất là ở miền Nam.

Tuy nhiên, vào mùa hè, gió tín phong suy yếu do ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam, khiến lượng mưa tăng lên đáng kể. 

Gió tín phong chủ yếu hoạt động vào mùa hè

Đặc điểm, tính chất của gió Tín Phong

Dưới đây là một số đặc điểm chính của gió tín phong:

• Hướng thổi ổn định: Gió tín phong thổi từ các vĩ độ 30° Bắc và Nam về phía xích đạo. Ở bán cầu Bắc, gió thổi từ đông bắc xuống tây nam; ở bán cầu Nam, gió thổi từ đông nam lên tây bắc.

• Hướng gió ở hai bán cầu có sự khác biệt: Sự khác biệt này xuất phát do hiệu ứng Coriolis khiến gió tín phong không thể thổi thẳng mà theo hướng xiên, gây ra sự đảo ngược trong nhận thức về các bán cầu.

• Hoạt động quanh năm: Gió tín phong duy trì suốt cả năm, nhưng cường độ mạnh nhất vào mùa hè ở bán cầu Bắc và yếu hơn vào mùa đông.

Đặc điểm của gió tín phong

• Phạm vi ảnh hưởng rộng: Gió tín phong hoạt động chủ yếu trong khoảng vĩ độ từ 30° Bắc đến 30° Nam, ảnh hưởng đến khí hậu và thời tiết của nhiều khu vực trên Trái Đất.

• Tính chất khô ráo: Do xuất phát từ các vùng áp cao cận nhiệt đới, gió tín phong mang theo không khí khô, ít độ ẩm, dẫn đến thời tiết khô ráo ở những khu vực chịu ảnh hưởng.

Đọc thêm: Gió mùa Đông Bắc là gì?

Ảnh hưởng của gió Tín Phong đến thời tiết, khí hậu Việt Nam

Nước ta chịu ảnh hưởng của gió tín phong bán cầu Bắc với các đặc điểm được chia theo mùa như sau:

Mùa đông

• Miền Bắc và Bắc Trung Bộ: Gió tín phong đông bắc kết hợp với gió mùa Đông Bắc từ lục địa châu Á tràn xuống, mang theo không khí lạnh và khô. Khi gió mùa Đông Bắc suy yếu, gió tín phong tăng cường, dẫn đến thời tiết ấm hơn nhưng vẫn khô hanh.

• Miền Nam: Gió tín phong đông bắc hoạt động ổn định, mang lại thời tiết khô ráo và ít mưa, tạo nên mùa khô đặc trưng cho khu vực này.

• Miền Trung: Gió tín phong kết hợp với địa hình đón gió của dãy Trường Sơn, mang theo độ ẩm từ biển vào đất liền, gây mưa ở vùng ven biển Trung Bộ.

Ảnh hưởng của gió tín phong

Mùa xuân

Gió mùa Đông Bắc và gió mùa Tây Nam đều suy yếu, gió tín phong từ bán cầu Bắc mang theo độ ẩm cao, gây ra hiện tượng thời tiết nồm ẩm, đặc biệt ở miền Bắc và Bắc Trung Bộ.

Mùa hè và mùa thu

Gió tín phong đông bắc gặp gió mùa Tây Nam từ vịnh Bengal, tạo ra dải hội tụ nhiệt đới vắt ngang qua Việt Nam.

Sự tương tác này gây mưa lớn, đặc biệt ở Nam Bộ và Tây Nguyên vào đầu mùa hè. 

Đến giữa và cuối mùa hè, dải hội tụ nhiệt đới dịch chuyển, khiến mưa giảm dần ở miền Bắc và tăng lên ở miền Nam.

Tạm kết

Như vậy, gió tín phong là gì? Đây là một hiện tượng khí tượng quan trọng, có ảnh hưởng sâu rộng đến khí hậu Việt Nam và nhiều khu vực trên thế giới. Với đặc tính thổi ổn định quanh năm, gió tín phong đóng vai trò điều hòa thời tiết, tác động đến lượng mưa, nhiệt độ và mùa khô – mùa mưa ở từng vùng miền. 

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy để lại bình luận phía dưới và đừng quên theo dõi ThoiTiet24h để cập nhật những thông tin về thời tiết mới nhất!