Hiện tượng nhật thực xảy ra khi nào? 3 cách quan sát nhật thực

Hiện tượng nhật thực là một trong những hiện tượng thiên văn hiếm gặp được giới thiên văn học rất quan tâm. Vậy, nhật thực xảy ra khi nào? quan sát nhật thực bằng cách nào? Tìm hiểu thêm những kiến thức thú vị này trong nội dung dưới đây. 

Hiện tượng nhật thực là gì?

Hiện tượng nhật thực là gì?

Nhật thực là hiện tượng thiên văn xảy ra khi mặt trăng đi qua giữa trái đất và mặt trời, trên cùng một đường thẳng, lúc này mặt trăng sẽ che mất hoàn toàn hoặc một phần của mặt trời. 

Nói cách khách, nhật thực là hiện tượng mặt trời bị che mất bởi mặt trăng khi nhìn từ trái đất. 

Hiện tượng nhật thực là gì 

Nhật thực là một hiện tượng tự nhiên được khoa học lý giải do những chuyển động bình thường của các hành tinh mà tạo nên. 

Tuy nhiên, thời lịch sử cổ đại, nhật thực lại được liệt kê vào danh sách hiện tượng siêu nhiên. Khi ấy, xảy ra nhật thực, người dân đều lo sợ vì ban ngày bỗng chốc tối sầm trong khoảng thời gian ngắn. 

Để làm rõ tính khoa học của hiện tượng này, hãy tìm hiểu chi tiết về điều kiện xảy ra nhật thực và các loại nhật thực dưới đây. 

Điều kiện xảy ra nhật thực 

Là một hiện tượng tự nhiên, nhật thực xảy ra khi thỏa mãn những điều kiện dưới đây:

• Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất phải nằm trên một đường thẳng hoặc gần thẳng. Điều này có thể xuất hiện trong kỳ trăng mới. 

• Mặt phẳng quỹ đạo mặt trăng quanh trái đất, nghiêng góc 5 độ so với mặt phẳng quỹ đạo trái đất quanh mặt trời. Ở vị trí 2 mặt phẳng này gặp nhau được gọi là điểm nút mặt trăng. Nhật thực xảy ra khi trăng mới diễn ra tại điểm nút. 

Điều kiện xảy ra hiện tượng nhật thực 

Như vậy, mặc dù kỳ trăng mới là điều kiện cần thiết cho nhật thực xảy ra, nhưng không phải mọi kỳ trăng mới đều có nhật thực. Điều kiện đủ để hình thành hiện tượng nhật thực là: kỳ trăng mới diễn ra tại điểm nút mặt trăng (lunar nodes). 

Vậy, nhật thực sẽ xảy ra mấy lần trong năm? 

Mỗi năm có ít nhất 2 lần nhật thực và nhiều nhất 5 lần nhật thực xảy ra. Tuy nhiên, hiện tượng nhật thực chỉ có thể quan sát được ở một số vùng nhất định. 

Các hình thức nhật thực 

Theo khái niệm, hiện tượng nhật thực là gì thì đây là hiện tượng mặt trời bị che mất bởi mặt trăng khi nhìn từ trái đất. 

Tuy nhiên, thực tế không phải nhật thực lúc nào mặt trăng cũng che hoàn toàn mặt trời. Do đó, các hình thức nhật thực sẽ được phân loại theo các hình thức, các góc che của mặt trăng với mặt trời. 

Dưới đây là 3 loại nhật thực hay 3 hình thức nhật thực thường thấy:

3 cách quan sát nhật thực rõ nhất 

Làm thế nào để quan sát nhật thực? Nếu bạn muốn theo dõi hiện tượng thiên văn đặc biệt như nhật thực, hãy lưu ý một vài điều dưới đây, trước khi áp dụng các cách quan sát nhật thực: 

1. Cần theo dõi trước lịch, thời gian xuất hiện nhật thực. Thông tin thời gian có nhật thực sẽ được cập nhật tại rất nhiều các trang khí tượng, trang thời tiết uy tín - ThoiTiet24h. 

2. Tìm hiểu và chọn một vị trí thuận lợi có thể quan sát nhật thực. Hiện tượng nhật thực xảy ra hàng năm. Tuy nhiên, không phải ở bất cứ vị trí nào cũng có thể quan sát được nó. Ở một số khu vực hay châu lục, việc quan sát nhật thực là vô cùng khó khăn và hiếm gặp. 

3. Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ, đồ dùng cần thiết để quan sát nhật thực. 

Cách quan sát nhật thực qua màn chiếu 

Cần chuẩn bị những gì để quan sát nhật thực? Thực tế, việc quan sát nhật thực là nhìn trực tiếp vào mặt trăng, mặt trời từ trái đất. Với năng lượng ánh sáng cực mạnh, việc này có thể gây nhiều tổn thương cho mắt. Do đó, cách quan sát nhật thực dưới đây.

• Kính lọc chuyên dụng của thợ hàn (mã 14) hoặc kính lọc ánh sáng mặt trời chuyên dụng của các nhà thiên văn học. 

• Nếu không sử dụng kính chuyên dụng để ngắm nhật thực trực tiếp, cần có một tấm bìa và kính thiên văn hoặc kính ống kính máy quay để áp dụng phương pháp hình chiếu, ngắm nhật thực gián tiếp. 

Việc quan sát nhật thực trực tiếp bằng mắt vô cùng nguy hiểm. Do đó, nếu muốn quan sát hiện tượng nhật thực, hãy tìm hiểu thêm về phương pháp hình chiếu - cách xem nhật thực an toàn. 

Tại sao nhật thực toàn phần diễn ra ở Bắc bán cầu nhiều hơn Nam bán cầu?

Hiện tượng nhật thực xảy ra mỗi năm ít nhất 2 lần. Tuy nhiên, không phải ở bất cứ vị trí nào trên trái đất cũng ngắm nhìn trọn vẹn được nhật thực. 

Sự thật là: Nhật thực toàn phần diễn ra ở Bắc bán cầu luôn nhiều hơn ở Nam bán cầu. Vì sao vậy?

Ở cả 2 bán cầu, nhật thực đều thường xảy ra vào mùa hè. Thời điểm này mặt trời dành nhiều thời gian ở phía đường chân trời, hiện tượng nhật thực lúc này được nhìn thấy vào ban ngày. 

Ở Bắc Bán Cầu theo dõi nhật thực dễ hơn ở Nam Bán Cầu 

Mùa hè: Bắc bán cầu ở điểm xa nhất của quỹ đạo trái đất, nam bán cầu ở điểm gần nhất của quỹ đạo trái đất. Do đó, ở Bắc bán cầu xích đạo có nhiều khả năng theo dõi nhật thực hơn. 

Tại Bắc Bán Cầu, việc theo dõi nhật thực toàn phần cũng không giống nhau ở mọi nơi: nhật thực toàn phần dễ theo dõi hơn ở vùng vĩ độ cao và khó theo dõi hơn ở vùng vĩ độ thấp. 

Sở dĩ có điều này vì: ở khu vực vĩ độ cao, mặt trời hiếm khi lặn xuống dưới đường chân trời vào mùa hè (nghĩa là vào ban đêm ở một số nơi vẫn có ánh sáng mặt trời). Trái ngược với những vĩ độ thấp, ban đêm tối hoàn toàn trong mùa hè.

Như vậy, vì Bắc Bán Cầu ở điểm xa nhất của quỹ đạo trái đất trong mùa hè, nên ở Bắc Bán Cầu luôn dễ theo dõi hiện tượng nhật thực toàn phần hơn.