Sao băng là gì? 5 trận mưa sao băng lớn, ấn tượng nhất lịch sử

"Sao băng là gì?" – câu hỏi này gợi lên sự tò mò về một trong những hiện tượng thiên nhiên kỳ thú nhất mà con người có thể quan sát từ trái đất. Hãy cùng khám phá bí mật của hiện tượng đầy mê hoặc này trong bài viết sau!

Giải thích hiện tượng sao băng

Sao băng là gì?

Sao băng, sao sa, hay sao đổi ngôi, là đường nhìn thấy của các thiên thạch, tiểu thiên thạch, sao chổi hoặc tiểu hành tinh khi chúng đi vào khí quyển Trái Đất với vận tốc rất lớn, khoảng 100.000km/h.

Lực ma sát của không khí lập tức làm nóng viên đá này, nó chói sáng lên và để lại một vệt sáng dài. Thiên thạch càng lớn và nhanh thì càng sáng và phát sáng lâu hơn.

Vì sao có sao băng?

Mưa sao băng chỉ xảy ra vài lần trong năm, nhưng chúng không hiếm. Theo Luhman, trợ giảng môn thiên văn học và vật lý thiên thể tại Trường đại học Penn State: 

“Từ lúc khởi đầu của những nền văn minh, nhân loại đã thấy các vệt sáng trông như những ngôi sao nhưng di chuyển rất nhanh ngang bầu trời. Chúng thực chất là đá vũ trụ - thiên thể - nhìn thấy được vì sức nóng sinh ra khi chúng đi vào bầu khí quyển của Trái đất với vận tốc khổng lồ.

Những mảnh băng và mảnh vỡ này có kích cỡ từ hạt cát cho đến một tảng đá. Các vật thể lớn hơn được gọi là tiểu hành tinh còn nhỏ hơn thì mang tên bụi thiên thạch”

Lý do hình thành sao băng

Phần lớn thiên thể có kích cỡ bằng viên đá cuội và có thể quan sát khi cách mặt đất khoảng 40 - 75 dặm. Những thiên thể lớn nhất, thường được gọi là “quả cầu lửa” phát nổ và tạo ra những luồng sáng mạnh đến mức có thể nhìn thấy được vào ban ngày.

Những niềm tin gắn liền với sao băng

Từ lâu, con người đã có một niềm tin mãnh liệt rằng nếu cầu nguyện một điều gì đó khi có sao băng thì lời ước đó sẽ thành hiện thực. 

Bên cạnh đó, không ít người cũng cho rằng mỗi người sống trên trần gian này đều sở hữu một ngôi sao chiếu mệnh. Khi ngôi sao đó rơi đồng nghĩa người đó sẽ chết. Vì vậy, khi nhìn thấy sao bằng thì họ tin rằng một ai đó sẽ chết.

Tuy nhiên, những niềm tin này hoàn toàn không có cơ sở. Về mặt khoa học, sao băng là những tảng đá hay hạt bụi có kích thước to nhỏ khác nhau và bay ngang qua Trái Đất.

Mưa sao băng là gì?

Mưa sao băng

Mưa sao băng là sự xuất hiện của nhiều sao băng trong vài ngày hoặc vài chục ngày. Mưa sao băng phản ánh mật độ bạn nhìn thấy được từ vài chục cho đến hàng nghìn ngôi sao sao trong 1 giờ.

Sao chổi là nguyên nhân chính gây ra mưa sao băng. Sao chổi bao gồm băng, đá và bụi di chuyển xung quanh Mặt trời theo quỹ đạo Hypebol hoặc Elip phẳng.

Khi đến gần mặt trời, nó sẽ tan ra thành các dải bụi trên quỹ đạo của nó. Khi một sao chổi đi sát Trái đất, bụi của nó sẽ đi vào bầu khí quyển và gây ra nhiều sao băng nhỏ, hay còn gọi là mưa sao băng.

Tìm hiểu thêm: Hiện tượng siêu trăng

Xem mưa sao băng ở đâu?

Địa điểm lý tưởng để chiêm ngưỡng mưa sao băng

Vị trí lý tưởng để chiêm ngưỡng mưa sao băng đó là một điểm tối ở Bắc bán cầu vào những giờ trước lúc Mặt trời lặn vào một ngày quang đãng. 

Lúc này, Trái đất đang quay chậm xung quanh trục, mặt xoay về quỹ đạo có thể sẽ phải hứng chịu nhiều “sạn vũ trụ”.

Nhìn chung, những nơi càng gần vùng xích đạo thì càng dễ nhìn thấy mưa sao băng, trong đó có Việt Nam.

5 trận mưa sao băng lớn nhất lịch sử

Trong lịch sử thiên văn, có 5 trận mưa sao băng lớn đã từng được ghi nhận, bao gồm:

Mưa sao băng Geminids

Mưa sao băng Geminids

Mưa sao băng Geminids là một trong những trận mưa sao băng lớn nhất và sáng nhất lịch sử. Hiện tượng này xuất hiện hàng năm vào tháng 12, khi Trái Đất đi qua tàn dư bụi của tiểu hành tinh 3200 Phaethon. 

Với tần suất lên đến 120 sao băng mỗi giờ, Geminids mang đến một màn trình diễn ánh sáng tuyệt đẹp trên bầu trời đêm, được xem là trận mưa sao băng ngoạn mục nhất trong năm.

Mưa sao băng Quadrantids

Mưa sao băng Quadrantids

Quadrantids nổi bật nhờ cường độ cao nhưng thời gian cực đại ngắn, chỉ kéo dài vài giờ. Trận mưa sao băng này thường diễn ra vào đầu tháng 1, với nguồn gốc từ tiểu hành tinh 2003 EH1. 

Người quan sát có thể thấy tới 120 sao băng mỗi giờ trong điều kiện lý tưởng, tạo nên một cảnh tượng rực rỡ để khởi đầu năm mới.

Mưa sao băng Perseids 

Mưa sao băng Perseids 

Perseids là một trong những trận mưa sao băng phổ biến và được yêu thích nhất. Xuất hiện từ cuối tháng 7 đến giữa tháng 8, Perseids có nguồn gốc từ sao chổi Swift-Tuttle, với tần suất lên tới 100 sao băng mỗi giờ. 

Khung thời gian diễn ra trong những đêm hè ấm áp giúp hiện tượng này trở thành sự kiện thiên văn được nhiều người trên thế giới theo dõi.

Mưa sao băng Orionids

Mưa sao băng Orionids

Orionids, xảy ra vào tháng 10 hàng năm, có nguồn gốc từ sao chổi Halley, một trong những sao chổi nổi tiếng nhất.

Với khoảng 20-30 sao băng mỗi giờ, Orionids không có cường độ mạnh nhưng lại được đánh giá cao nhờ những vệt sáng dài và đẹp mắt. Đây là cơ hội để những người yêu thiên văn chiêm ngưỡng tàn dư của sao chổi huyền thoại này.

Mưa sao băng Leonid

Mưa sao băng Leonid

Leonid là trận mưa sao băng đáng nhớ nhất trong lịch sử, với nhiều cơn bão sao băng từng xảy ra trong quá khứ. Năm 1833, Leonid đạt đỉnh điểm với hàng trăm nghìn sao băng xuất hiện trong một đêm, khiến cả bầu trời như rực sáng. 

Nguồn gốc từ sao chổi Tempel-Tuttle, Leonid mang đến những vệt sáng nhanh và mạnh mẽ, để lại dấu ấn sâu sắc trong ký ức của những người yêu thiên văn.

Phân biệt sao băng, thiên thạch và sao chổi

Sao băng, thiên thạch, và sao chổi đều là các hiện tượng thiên văn kỳ thú nhưng khác biệt về bản chất và nguồn gốc:

Sao băng xuất hiện khi mảnh vụn từ không gian bay vào khí quyển và bốc cháy, tạo ra vệt sáng rực rỡ trên bầu trời.

Trong khi đó, thiên thạch là mảnh vụn vũ trụ vượt qua khí quyển và rơi xuống bề mặt Trái Đất, không phát sáng. Còn sao chổi là gì? Đây là vật thể băng và bụi, tạo thành đuôi dài rực rỡ khi đến gần Mặt Trời.

Dưới đây là bảng so sánh về 3 hiện tượng này:

Tạm kết

Sao băng là một hiện tượng thiên văn đẹp mắt, thu hút sự quan tâm của nhiều người. Hiểu rõ sao băng là gì sẽ giúp bạn thêm yêu mến bầu trời đêm và những điều kỳ diệu của vũ trụ. Đừng quên cập nhật thông tin thời tiết và thiên văn tại Thoitiet24h để không bỏ lỡ các sự kiện thú vị!