Vùng sản xuất lương thực lớn nhất nước ta ở đâu? Vai trò quan trọng

Việt Nam là quốc gia nông nghiệp với nhiều vùng chuyên canh lúa và cây lương thực quan trọng. Trong đó, vùng sản xuất lương thực lớn nhất nước ta đóng vai trò chủ lực, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và phục vụ xuất khẩu. Vậy vùng nào đang giữ vị trí quan trọng này? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Vùng sản xuất lương thực lớn nhất cả nước là gì?

Vùng sản xuất lương thực lớn nhất nước ta là ở đâu?

Vùng sản xuất lương thực lớn nhất ở nước ta là Đồng bằng sông Cửu Long, chiếm khoảng 50% diện tích gieo trồng và 60% sản lượng lương thực cả nước. 

Đây là một trong những vùng đồng bằng phì nhiêu và lớn nhất Đông Nam Á và cũng là vùng sản xuất, xuất khẩu lương thực, vùng trái cây nhiệt đới lớn nhất Việt Nam.

Đồng bằng sông Cửu Long đóng góp trên 33% GDP nông nghiệp cả nước và 30% GDP của toàn vùng.

Năm 2023, vùng này cũng dẫn đầu cả nước về sản lượng lúa gạo (24,5 triệu tấn), sản lượng cá tra (1,41 triệu tấn) và các loại trái cây cả nước (4,3 triệu tấn), lượng gạo xuất khẩu và 60% lượng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam.

Sản lượng lương thực Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước

Đặc điểm tự nhiên của vùng Đồng bằng Sông Cửu Long

Đồng bằng Sông Cửu Long là vùng sản xuất lương thực lớn nhất nước ta, với nhiều điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. 

Các yếu tố về vị trí, khí hậu, tài nguyên, sông ngòi và hạ tầng đã góp phần tạo nên thế mạnh vượt trội cho khu vực này.

Vị trí địa lý

Đồng bằng Sông Cửu Long có diện tích tự nhiên 40.921,70 km², nằm ở phía Nam của Việt Nam và thuộc khu vực hạ lưu sông Mekong. 

Khu vực này gồm 13 tỉnh thành là Tiền Giang, Long An, Vĩnh Long, thành phố Cần Thơ, Đồng Tháp, Trà Vinh, Sóc Trăng, Hậu Giang, Bến Tre, Kiên Giang, An Giang, Bạc Liêu và Cà Mau.

Về vị trí địa lý, nó tiếp giáp các khu vực sau:

• Phía Bắc giáp Campuchia, với đường biên giới dài 549 km.

• Phía Đông giáp Biển Đông, với đường bờ biển dài 720 km.

• Phía Đông Bắc giáp vùng Đông Nam Bộ, với đường biên giới dài 700 km.

• Phía Tây giáp vịnh Thái Lan, với đường bờ biển dài 732 km.

Vị trí địa lý vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Vị trí địa lý đặc biệt này giúp khu vực có điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp, thủy sản và giao thương quốc tế. 

Ngoài ra, gần các tuyến giao thông quan trọng về cả đường thủy lẫn đường bộ, Đồng bằng Sông Cửu Long dễ dàng kết nối với các khu vực khác trong nước và quốc tế. 

Tài nguyên phong phú

Đồng bằng Sông Cửu Long có nguồn tài nguyên tự nhiên phong phú, trong đó đất đai đóng vai trò quan trọng. Vùng có diện tích đất canh tác rộng lớn với hơn 1,7 triệu ha đất phù sa màu mỡ, thích hợp trồng lúa, hoa màu và cây ăn trái. 

Khu vực này có tài nguyên nước dồi dào

Hơn nữa, nguồn nước dồi dào từ hệ thống sông Mekong cùng với lượng mưa phong phú giúp cung cấp đủ nước tưới tiêu quanh năm.

Khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long còn trở thành vùng sản xuất lương thực lớn nhất của nước ta nhờ nguồn tài nguyên thủy hải sản dồi dào, là tiềm năng lớn cho phát triển kinh tế biển. 

Khí hậu thuận lợi

Đồng bằng Sông Cửu Long thuộc vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo với 2 mùa (mùa mưa và mùa khô) cùng nền nhiệt độ cao quanh năm, trung bình từ 25-28°C. 

• Mùa mưa từ tháng 5 - 10, lượng mưa trung bình từ 1.800 - 2.000 mm/năm,

• Mùa khô từ tháng 11 - 4, lượng mưa trung bình từ 50 - 100 mm/năm.

Khí hậu ở khu vực này tương đối ổn định

Nhờ có khí hậu khá ổn định nên vùng này ít bị ảnh hưởng bởi bão, lũ lụt lớn hay thiên tai nghiêm trọng, tạo điều kiện cho việc trồng nhiều loại cây lương thực, cây ăn quả, cây công nghiệp ngắn ngày và nuôi thủy sản quanh năm.

Đọc thêm: Nước ta có khí hậu gì?

Hệ thống sông ngòi dày đặc

Vùng Đồng bằng Sông Cửu Long có hệ thống sông ngòi chằng chịt, với hai con sông chính là sông Tiền và sông Hậu cùng hàng ngàn kênh rạch lớn nhỏ. 

Hệ thống sông ngòi này không chỉ đóng vai trò cung cấp nguồn nước tưới tiêu cho sản xuất nông nghiệp mà còn là tuyến giao thông quan trọng, giúp vận chuyển nông sản thuận lợi, tiết kiệm chi phí. 

Ngoài ra, nước sông mang lượng phù sa dồi dào, bồi đắp cho đất đai thêm màu mỡ, thích hợp trồng lúa và nuôi trồng thủy sản nước ngọt. 

Đọc thêm: Sông ngòi ở Đông Nam Á có đặc điểm gì?

Ba cột mốc đầu nguồn sông Tiền - sông Hậu

Cơ sở hạ tầng phát triển

Hệ thống đô thị vùng Đồng bằng Sông Cửu Long khá phát triển, đặc biệt có thành phố Cần Thơ là 1 trong 5 thành phố trực thuộc TW.

Những năm gần đây, Đồng bằng Sông Cửu Long được chú trọng đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại, đồng bộ. 

Các tuyến đường bộ, đường thủy, cảng biển, sân bay được nâng cấp, kết nối thuận lợi giữa các tỉnh trong vùng cũng như với TP. Hồ Chí Minh và các khu vực lân cận. 

Hệ thống thủy lợi cũng được đầu tư bài bản, đảm bảo tưới tiêu, phòng chống hạn mặn hiệu quả. 

Bên cạnh đó, các trung tâm logistics, chế biến nông sản, kho lạnh hiện đại được xây dựng, giúp nông sản được bảo quản tốt hơn, nâng cao giá trị sau thu hoạch. 

Hệ thống đô thị vùng phát triển

Khó khăn trong việc sản xuất lương thực ở Đồng bằng Sông Cửu Long

Dù là vùng sản xuất lương thực lớn nhất nước ta, Đồng bằng Sông Cửu Long vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức trong sản xuất nông nghiệp. Những khó khăn chính có thể kể đến như:

• Biến đổi khí hậu, hạn mặn kéo dài: Tình trạng xâm nhập mặn, hạn hán gay gắt đang ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng cây trồng.

• Suy giảm phù sa, sạt lở bờ sông: Việc xây dựng các đập thủy điện trên thượng nguồn Mekong làm giảm lượng phù sa, gây sạt lở, ảnh hưởng đến đất sản xuất nông nghiệp.

• Quy mô sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết: Sản xuất manh mún, thiếu mô hình liên kết chuỗi khiến nông sản khó tiêu thụ, dễ bị ép giá và gặp rủi ro về thị trường.

Tình trạng xâm nhập mặn

• Thiếu hệ thống chế biến sâu, bảo quản sau thu hoạch: Công nghệ chế biến, bảo quản nông sản còn lạc hậu khiến sản phẩm nhanh hư hỏng, giá trị kinh tế thấp.

• Chất lượng lao động còn thấp: Lao động nông nghiệp ở vùng Đồng bằng Sông Cửu Long có chất lượng chưa cao, chưa đáp ứng yêu cầu của sản xuất nông nghiệp hiện tại.

Giải pháp phát triển sản xuất lương thực ở Đồng bằng Sông Cửu Long

Để giữ vững vị trí là vùng sản xuất lương thực lớn nhất nước ta, Đồng bằng Sông Cửu Long cần áp dụng các giải pháp đồng bộ, lâu dài như sau:

• Đầu tư hệ thống thủy lợi hiện đại, phòng chống hạn mặn

• Chuyển đổi cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu

• Phát triển liên kết chuỗi giá trị nông sản

Một số giải pháp phát triển sản xuất lương thực

• Đầu tư công nghệ chế biến sâu, bảo quản sau thu hoạch

• Đổi mới cơ cấu sản xuất

• Nâng cao chất lượng lao động nông nghiệp

• Tăng cường đầu tư sản xuất nông nghiệp…

Tạm kết

Đồng bằng Sông Cửu Long với những lợi thế đặc biệt về tự nhiên và con người vẫn giữ vững vị thế vùng sản xuất lương thực lớn nhất nước ta. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, vùng cần tiếp tục đổi mới sản xuất, ứng dụng công nghệ và thích ứng hiệu quả với những thách thức từ biến đổi khí hậu.