Các Loại Sét Và Bí Ẩn Về Các Loại Sét Dị Hình Trong Tự Nhiên

03/03/2025 - Lượt xem: 34

Đánh giá: 5.0 - 50 Lượt

Sét là hiện tượng tự nhiên thường gặp trong các cơn giông bão, mang theo sức mạnh đáng kinh ngạc. Các loại sét không chỉ khác nhau về hình thức mà còn có những đặc điểm và mức độ nguy hiểm riêng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá các loại sét phổ biến và những thông tin thú vị xoay quanh hiện tượng thiên nhiên này.

Có nhiều loại sét với hình dạng khác nhau

NỘI DUNG CHÍNH

Tia sét là gì?

Tia sét hay sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây mang các điện tích khác dấu hoặc giữa các đám mây và mặt đất, đôi khi cũng xuất hiện trong các trận phun trào núi lửa, vòi rồng hay bão cát. Tia sét có khả năng di chuyển với tốc độ 36.000km/h khi phóng điện trong khí quyển.

Nguyên nhân hình thành tia sét

Nguyên nhân gây ra sấm sét là gì? Tia sét được hình thành do sự chênh lệch điện tích giữa các đám mây và mặt đất hoặc giữa các đám mây với nhau.

Khi bầu khí quyển có sự nhiễu động mạnh, các hạt nước và băng trong mây giông va chạm, tạo ra sự phân tách điện tích.

Các điện tích dương tập trung ở phần trên của đám mây, trong khi các điện tích âm tích tụ ở phần dưới. Đồng thời, mặt đất cũng bị cảm ứng điện, thường mang điện tích dương.

Nguyên nhân hình thành tia sét

Khi hiệu điện thế giữa các vùng này đủ lớn, không khí bị ion hóa, tạo ra một luồng dẫn điện đột ngột—chính là tia sét.

Quá trình này diễn ra trong thời gian rất ngắn nhưng tạo ra ánh sáng chói lòa và nhiệt độ cực cao, có thể lên đến 30.000°C, kèm theo tiếng sấm vang dội.

Khi đám mây dông tích điện tiến gần đến mặt đất tại những khu vực trống trải, gặp một vật có độ cao như người cầm cuốc/xẻng, cây cối,... sẽ gây ra hiện tượng phóng tia lửa điện giữa đám mây và mặt đất hay còn gọi là hiện là sét đánh.

Đặc điểm của tia sét

Dưới đây là một số đặc điểm chính của tia sét:

Tốc độ cực nhanh: Tia sét có thể di chuyển với tốc độ 36.000km/s khi phóng điện trong khí quyển.
Nhiệt độ rất cao: Nhiệt độ của tia sét có thể đạt khoảng 30.000°C, nóng hơn bề mặt Mặt Trời.

Đặc điểm của tia sét

Cường độ dòng điện lớn: Một tia sét trung bình có cường độ khoảng 30.000 ampe, có thể gây cháy nổ hoặc hư hỏng nghiêm trọng.
Hình dạng không cố định: Tia sét có thể xuất hiện dưới dạng đường zíc-zắc, phân nhánh hoặc hình cầu (sét hòn).
Tạo ra ánh sáng chói lòa: Khi sét đánh, ánh sáng phát ra trong vài phần triệu giây nhưng có thể nhìn thấy từ rất xa.
Gây ra tiếng sấm: Khi không khí bị nung nóng và giãn nở đột ngột do sét, nó tạo ra sóng xung kích mà chúng ta nghe thấy dưới dạng tiếng sấm.
Xuất hiện chủ yếu trong giông bão: Sét thường xảy ra trong các cơn dông, nhưng cũng có thể hình thành trong các hiện tượng núi lửa phun trào, cháy rừng lớn hoặc bão tuyết.

Các loại sét: 3 loại sét chính

Có ba loại sét chính thường gặp trong tự nhiên, đó là sét đánh từ mây xuống đất, sét giữa các đám mây và sét trong nội bộ đám mây.

Sét đánh từ mây xuống đất (cloud-to-ground, CG)

Sét CG là loại sét nguy hiểm nhất vì nó trực tiếp tác động đến mặt đất, con người và công trình.

Khi sự chênh lệch điện tích giữa đám mây dông và mặt đất đạt đến mức đủ lớn, không khí bị ion hóa, tạo thành một luồng dẫn điện mạnh mẽ.

Sét đánh từ mây xuống đất

Đa số sét CG mang điện tích âm (chiếm khoảng 90%), nhưng một số ít mang điện tích dương, thường xuất hiện trong các cơn bão mạnh và có sức tàn phá lớn hơn.

Khi đánh xuống, sét có thể gây cháy nổ, làm hư hại hệ thống điện và đe dọa tính mạng con người.

Sét giữa các đám mây (Cloud-to-Cloud, CC)

Sét CC xảy ra khi có sự phóng điện giữa hai đám mây mang điện tích trái dấu.

Loại sét này không tiếp xúc với mặt đất mà chỉ di chuyển ngang trong bầu trời, tạo nên những tia sáng ngoằn ngoèo kéo dài.

Sét giữa các đám mây

Mặc dù không gây nguy hiểm trực tiếp, nhưng sét CC có thể ảnh hưởng đến hoạt động hàng không, làm nhiễu sóng vô tuyến và gây rối loạn hệ thống liên lạc.

Sét CC thường xuất hiện trong những cơn giông lớn và có thể báo hiệu điều kiện thời tiết xấu.

Sét trong nội bộ đám mây (Intra-Cloud, IC)

Đây là loại sét phổ biến nhất, thường xảy ra bên trong một đám mây giông khi các vùng điện tích dương và âm phóng điện vào nhau.

Khi nhìn từ xa, sét IC tạo ra hiện tượng "chớp trong mây" với ánh sáng chớp nhoáng nhưng không có tia sét rõ ràng.

Sét trong nội bộ đám mây

Tuy ít nguy hiểm hơn sét CG, sét IC vẫn có thể gây nhiễu sóng vô tuyến và ảnh hưởng đến các thiết bị điện tử. Hiện tượng này cũng là dấu hiệu của một cơn giông mạnh, có thể kèm theo mưa lớn, gió giật và thậm chí là sấm sét CG nguy hiểm.

Đọc thêm: Lợi ích của sấm sét

Một số loại sét phổ biến khác

Bên cạnh các loại sét chính kể trên còn có một vài dạng sét biến thể khác như sau:

Loại sét	Địa điểm
Sét khô	Thường hình thành trong các trận cháy rừng lớn. Được tạo thành mà không cần có độ ẩm hay giáng thủy trên mặt đất vì chúng bị bay hơi hết khi đi vào lớp không khí khô gần mặt đất.
Sét từ bầu trời xanh	Là một loại sét CG xuất hiện mà không có đám mây ở trên đủ gần có thể thấy rõ ràng để tạo ra nó. Thường xuất hiện bất ngờ và đôi khi rất nguy hiểm.
Sét dạng chuỗi hạt	Là giai đoạn tiêu tan của một kênh sét. Có hình dạng bị đứt mảnh như một chuỗi hạt phát sáng.
Sét ruy băng	Gió tác động lên các vệt sét, thổi vệt tiếp sau đi một chút so với vệt trước đó, từ đó tạo ra hiệu ứng như dải ruy băng. Thường xuất hiện trong các cơn dông có nhiều gió tạt mạnh.
Sét tên lửa	Là sự phóng điện nội bộ hoặc giữa các đám mây theo chiều ngang tại chân mây, với một kênh phát sáng thường di chuyển với tốc độ cực nhanh trong không gian.
Sét nhiệt	Là hiện tượng xuất hiện tia chớp nhưng không có âm thanh vì nó ở quá xa.

Các loại sét dị hình

Ngoài các loại sét và biến thể kể trên, con người từng chứng kiến rất nhiều các loại sét lạ và cực kỳ hiếm thấy.

Sét liên hoàn: Không khí nóng ẩm từ sông Catalumbo tại Venezuela bốc hơi và gặp không khí lạnh phía trên, gây ra những trận sét lớn. Ngoài ra, nồng độ khí methane khá cao cũng làm tăng tính dẫn điện của các đám mây.

Sét liên hoàn

Sét dị hình Elves: Loại sét này bao gồm các tia sáng lóe ngang trong khoảng 1ms và hình thành trong tầng điện ly phía trên các đám mây bão khoảng 97 km (60 dặm)

Sét dị hình Elves

Sét dị hình Sprites: Đây là những tia nhấp nháy màu đỏ xuất hiện trên các đám mây bão và dưới nhiều hình dạng khác nhau. Đây có thể là một trong các nguyên nhân gây ra các sự cố tai nạn không thể giải thích của các phương tiện có tầm hoạt động cao hơn các đám mây bão.

Sét dị hình Sprites

Sét đen: Loại sét này thường bao gồm các tia gamma năng lượng cao và sáng tới mức chỉ có thể được nhìn thấy từ độ cao hàng trăng km bên ngoài khoảng không vũ trụ.

Sét đen

Sét hòn: Đây là một hiện tượng hiếm gặp, chỉ những vật phát sáng hình cầu bay lơ lửng và có kích thước từ hạt đậu cho đến vài mét. Sét hòn có thể xuất hiện trong các cơn giông và tồn tại trong nhiều giây.

Sét hòn

Tạm kết

Sét là một hiện tượng thiên nhiên mạnh mẽ và nguy hiểm, với nhiều dạng khác nhau như sét đánh từ mây xuống đất, sét giữa các đám mây và sét trong nội bộ đám mây (IC). Việc hiểu rõ đặc điểm và nguyên nhân hình thành các loại sét giúp chúng ta có biện pháp phòng tránh hiệu quả, giảm thiểu rủi ro trong giông bão. Đừng quên tham khảo các bài viết khác tại ThoiTiet24h để biết các biện pháp phòng tránh sét hiệu quả.

Một Số Câu Hỏi Thường Gặp

Tia sét có thể đánh hai lần vào cùng một vị trí không?

Một địa điểm có thể bị sét đánh nhiều lần, đặc biệt là các tòa nhà cao tầng, tháp truyền hình hoặc cột thu lôi. Ví dụ nổi tiếng là tòa nhà Empire State ở New York bị sét đánh hàng chục lần mỗi năm.

Sấm và sét khác nhau như thế nào?

Sấm là kết quả của chấn động sóng âm do sự nổ mạnh của sét trong không khí. Trong khi đó, sét hình thành do sự phân bổ điện tích không đều trong đám mây giông, tạo ra một trường điện mạnh dẫn đến phóng điện.

Sét có đánh xuống biển không?

Sét có thể đánh xuống mặt nước, và vì nước là chất dẫn điện, nó có thể gây nguy hiểm cho người bơi hoặc tàu thuyền gần đó. Khi có giông bão, tốt nhất nên rời khỏi vùng nước ngay lập tức.

Đánh giá: 5.0 - 50 Lượt