Sương mù quang hóa là gì? Khi ánh nắng trở thành kẻ thù của sức khỏe

Tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng, đặc biệt là hiện tượng sương mù quang hóa tại các đô thị lớn, đang gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe và môi trường sống. Vậy sương mù quang hóa là gì và làm thế nào để hạn chế tác động của nó? Cùng tìm hiểu và tìm ra giải pháp hiệu quả ngay sau đây!

Giải thích hiện tượng sương mù quang hóa

Sương mù quang hóa là gì?

Thuật ngữ sương mù quang hóa được sử dụng để mô tả một dạng ô nhiễm không khí diễn ra ở tầng đối lưu của khí quyển. Đây là nơi tập trung phần lớn những chất ô nhiễm của khí quyển như NOx, các hợp chất VOC,…

Hiện tượng này là hỗn hợp những chất phản ứng và những sản phẩm sinh ra khí Hydrocacbon và các oxit Nitơ cùng tồn tại trong không khí dưới tác động của bức xạ mặt trời để hình thành các hợp chất như ozon, andehit, PAN,..

Hiện tượng sương mù quang hóa là gì?

Nguyên nhân hình thành sương mù quang hóa

Theo các nhà khoa học, ô nhiễm môi trường không khí bắt đầu gia tăng mạnh mẽ từ cuộc Cách mạng công nghiệp ở Anh. 

Trước năm 1950, việc đốt than đá để sản xuất năng lượng, vận chuyển và sinh hoạt đã thải ra lượng lớn khói và SO₂, kết hợp với sương mù tạo thành sương mù công nghiệp. 

Vụ sương mù London năm 1952 đã khiến ít nhất 4.000 người thiệt mạng chỉ trong 4 ngày. 

Nguyên nhân gây ra sương mù quang hóa

Sau này, dù than đá được thay thế bởi các nguồn năng lượng khác như hạt nhân, thủy điện, nhiên liệu hóa thạch, nguy cơ ô nhiễm không khí vẫn tiếp diễn, dẫn đến hiện tượng sương mù quang hóa. 

Ngoài ra, núi lửa phun trào cũng góp phần tạo ra hiện tượng này bởi nó phát ra lượng lưu huỳnh đioxit ở mức độ cao và lượng lớn hạt vật chất – thành phần quan trọng tạo ra sương quang hóa.

Các yếu tố hình thành sương mù quang hóa

Dưới đây là các điều kiện hình thành hiện tượng sương mù quang hóa:

Các chất gây sương mù quang hóa

Sương mù quang hóa hình thành khi khí NOx và CnHm từ động cơ phương tiện, chất thải công nghiệp phản ứng dưới ánh nắng mặt trời, tạo ra ozone (O₃), aldehyde và acid nitricperoxyd độc hại. 

Khi nồng độ các khí này cao, không khí tù đọng, kết hợp với ánh nắng mạnh sẽ gây ra hiện tượng sương mù quang hóa. 

Ở tầng bình lưu, ozone bảo vệ trái đất khỏi tia cực tím, nhưng khi tích tụ gần mặt đất, nó gây hại cho thực vật, làm giảm năng suất nông nghiệp và đe dọa sức khỏe con người. 

Hiện tượng này thường xuất hiện tại các thành phố ô nhiễm, nơi lượng khí thải từ phương tiện giao thông và công nghiệp kết hợp với ánh sáng mặt trời tạo nên khí ozone độc hại.

Một số yếu tố hình thành sương mù quang hóa

Thời gian trong ngày

Không những vậy, thời gian trong ngày cũng ảnh hưởng đến sự hình thành của sương mù quang hóa:

Buổi sáng, lưu lượng giao thông tăng làm phát thải nhiều NOx và VOCs, hình thành NO₂. Đến trưa, ánh nắng mạnh phá vỡ NO₂, tạo ra ozon (O₃) và các hóa chất độc hại như PAN. 

Khi mặt trời lặn, quá trình tạo O₃ dừng lại và lượng O₃ còn lại bị tiêu thụ bởi các phản ứng khác.

Địa hình

Các khu vực nằm trong thung lũng dễ bị sương mù quang hóa do không khí bị giữ lại, làm nồng độ ô nhiễm tăng cao. 

Không những vậy, hiện tượng đảo nhiệt thường xảy ra tại đây, khiến sương mù quang hóa càng nghiêm trọng hơn.

Các yếu tố khí tượng

Yếu tố địa hình cũng ảnh hưởng tới sự hình thành sương mù quang hóa

• Mưa có khả năng làm giảm hiện tượng sương mù quang hóa bởi nó giúp rửa trôi các chất ô nhiễm khỏi không khí.

• Gió thổi sương mù quang hóa đi và thay thế bằng không khí trong lành.

• Hiện tượng đảo nhiệt làm gia tăng sự nghiêm trọng của hiện tượng sương mù quang hóa.

Tác hại của sương mù quang hóa

Hiện tượng sương mù quang hóa gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe con người và môi trường xung quanh. 

Tìm hiểu cụ thể sương mù quang hóa là gì và ảnh hưởng như thế nào dưới đây:

Đối với sức khỏe con người

Sương mù quang hóa chứa nhiều chất độc hại như ozone (O₃), PAN, gây ra các vấn đề nghiêm trọng về hô hấp và tim mạch. Một số bệnh phổ biến bao gồm:

• Viêm phế quản mãn tính

• Hen suyễn

• Khó thở, ho kéo dài

• Kích ứng mắt, mũi, cổ họng

• Các bệnh tim mạch và nguy cơ đột quỵ tăng cao…

Ảnh hưởng tới sức khỏe con người

Đối với thực vật và các loại vật chất

Sương mù quang hóa làm tổn thương mô thực vật, khiến lá cây đổi màu, giảm khả năng quang hợp và làm giảm năng suất cây trồng. 

Không những vậy, cây cối cũng bị giảm khả năng sinh trưởng và phát triển, mất khả năng tự vệ trước côn trùng và mầm bệnh. 

Đối với các vật liệu như cao su, nhựa, sơn và kim loại, khí ozone và các chất ô nhiễm trong sương mù có thể gây ăn mòn, bạc màu và giảm tuổi thọ sản phẩm.

Cách ứng phó trước hiện tượng sương mù quang hóa

Vậy là bạn nắm rõ sương mù quang hóa là gì. Trước những tác động tiêu cực của sương mù quang hóa, con người cần có những biện pháp ngăn chặn và bảo vệ sức khỏe bản thân. 

Dưới đây là một số cách đơn giản bạn có thể áp dụng:

• Hạn chế ra ngoài vào thời điểm ô nhiễm cao: Nên tránh hoạt động ngoài trời, đặc biệt vào buổi trưa khi nồng độ ozone đạt đỉnh.

• Đeo khẩu trang chống bụi mịn: Sử dụng khẩu trang đạt chuẩn giúp giảm hít phải các chất ô nhiễm độc hại.

Thường xuyên đeo khẩu trang khi ra ngoài

• Đóng kín cửa sổ, sử dụng máy lọc không khí: Giữ không gian sống trong lành bằng cách hạn chế bụi và khí ô nhiễm lọt vào nhà.

• Theo dõi chỉ số chất lượng không khí (AQI): Cập nhật tình hình không khí thường xuyên tại ThoiTiet24h để chủ động bảo vệ sức khỏe.

• Tăng cường trồng cây xanh: Cây xanh giúp hấp thụ khí ô nhiễm và cải thiện chất lượng không khí xung quanh.

Tạm kết

Sương mù quang hóa là gì? Đây là hiện tượng ô nhiễm không khí nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, hệ sinh thái và cả đời sống vật chất. Do đó, đừng quên kiểm tra chỉ số không khí và cập nhật tình hình thời tiết mới nhất tại ThoiTiet24h để chủ động ứng phó và bảo vệ sức khỏe nhé!