Triều cường là gì? 5 cách giảm thiểu thiệt hại do triều cường

Mỗi khi triều cường xuất hiện, nước biển dâng cao bất thường, gây ngập lụt, ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất và giao thông. Vậy triều cường là gì, nguyên nhân do đâu và hậu quả ra sao? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây!

Hiện tượng triều cường

Triều cường là gì? Chu kỳ triều cường

Triều cường là hiện tượng thủy triều dâng cao nhất trong chu kỳ của nó, thường được tính theo tháng. Hiện tượng này chủ yếu diễn ra do sự thay đổi lực hút giữa Mặt Trăng và Mặt Trời với Trái Đất.

Triều cường thường xảy ra vào ngày 30/1 và 15-16 âm lịch hàng tháng khi Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất nằm thẳng hàng với nhau.

Lý giải hiện tượng triều cường

Triều cường xảy ra theo chu kỳ nhất định, gọi là chu kỳ triều. Mỗi chu kỳ kéo dài khoảng 24 giờ 50 phút và gồm 2 triều lớn và 2 triều nhỏ:

• Triều lớn (thủy triều cao): Là thời điểm mực nước biển đạt mức cao nhất trong chu kỳ, khi lực hút từ Mặt Trời và Mặt Trăng hoạt động cùng nhau, khiến nước biển dâng cao.

• Triều nhỏ (thủy triều thấp): Là thời điểm mực nước biển ở mức thấp nhất, khi lực hút từ Mặt Trăng và Mặt Trời gần như không có sự tác động lẫn nhau.

Nguyên nhân hình thành triều cường

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra hiện tượng triều cường, bao gồm:

Lực hấp dẫn của Mặt Trăng và Mặt Trời

Mặt Trăng có khả năng tác động hút lên nước biển, từ đó tạo ra sự thay đổi ngắn hạn đối với mực nước biển.

Khi Mặt Trăng chuyển động quanh Trái Đất, sự hút thuận cùng lực đẩy dẫn đến các mực nước biển biến đổi theo chu kỳ ngắn 12 giờ 25 phút.

Giống như Mặt Trăng, Mặt Trời cũng gây ảnh hưởng nhưng sẽ nhỏ hơn bởi khối lượng của Mặt Trời lớn hơn Mặt Trăng.

Các nguyên nhân gây ra triều cường

Biến đổi khí hậu

Mực nước biển gia tăng do biến đổi khí hậu góp phần làm gia tăng mức độ nghiêm trọng và tần suất của hiện tượng triều cường.

Thời điểm trong năm

Như đã đề cập, triều cường xảy ra vào ngày 30/1 và 15-16 âm lịch. 

Ngoài ra, vào mùa mưa, lượng nước sông đổ về biển cũng nhiều hơn, kết hợp cùng triều cường sẽ khiến mực nước dâng cao hơn so với bình thường.

Triều cường xảy ra khi nào? Dự báo triều cường

Triều cường thường xảy ra vào những thời điểm Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất tác động mạnh mẽ lẫn nhau, khiến mực nước biển dâng cao bất thường. 

Việc dự báo triều cường giúp người dân chủ động phòng tránh thiệt hại, nhất là ở những khu vực thường xuyên bị ngập lụt.

Đặc điểm triều cường theo mùa

Triều cường mùa xuân, thu

Vào mùa xuân và mùa thu, triều cường thường diễn ra vào ngày 19/03 âm lịch.

Lúc này, mực thủy triều ở mức trung bình do Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất vận hành tương đối cân bằng. 

Thời tiết vào hai mùa này thường ít mưa hoặc chỉ có mưa nhỏ, nên triều cường hiếm khi xảy ra.

Tuy nhiên, vào mùa thu, mực nước có thể cao hơn một chút so với mùa xuân do lượng mưa nhiều hơn.

Triều cường mùa hè

Mùa hè là thời điểm triều cường thấp nhất trong năm, thường xuất hiện vào các ngày 30-1/5 và 15-16/5 âm lịch.

Khi hai đầu cực âm của Mặt Trăng và Mặt Trời gần nhau, lực hút tác động yếu, cộng thêm khoảng cách từ Mặt Trăng đến Trái Đất xa hơn bình thường khiến thủy triều giảm đáng kể.

Vì vậy, mùa hè hiếm ghi nhận tình trạng ngập lụt do triều cường.

Triều cường mùa đông

Triều cường đạt ngưỡng cao nhất vào mùa đông

Mùa đông là giai đoạn triều cường đạt ngưỡng cao nhất, thường xảy ra vào các tháng 10 và 11 âm lịch. 

Khi Trái Đất ở gần Mặt Trăng nhất, dao động thủy triều lớn và lực hút mạnh khiến nước biển dâng cao nhanh chóng. 

Nửa cầu nam của Mặt Trời và nửa cầu bắc của Trái Đất cũng gần nhau hơn, tạo ra lực hút mạnh, khiến triều cường dễ xảy ra, trái ngược hoàn toàn với hiện tượng vào mùa hè.

Đọc thêm: Xâm nhập mặn là gì?

Các khu vực chịu ảnh hưởng của triều cường ở Việt Nam

Triều cường là gì và thường xảy ra ở đâu? 

Các khu vực thường chịu ảnh hưởng của hiện tượng này đó là các vùng ven biển và vùng cửa sông do độ cao thấp, thường nằm gần các dòng sông chính, hệ thống sông ngòi phức tạp dễ bị ngập lụt.

Triều cường thường xảy ra ở đâu?

Một số vùng thường gánh chịu ảnh hưởng của triều cường bao gồm:

• Các tỉnh ven biển miền Trung (Quảng Ngãi, Quảng Nam…) khi kêt hợp với mưa lớn hoặc bão.

• Các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long (Tiền Giang, Bến Tre, Cần Thơ…) do đất trũng và có nhiều sông ngòi.

• Thành phố Hồ Chí Minh (Quận 7, Quận 8, Thủ Đức…)

Tác động của triều cường đến đời sống

Triều cường là hiện tượng thiên nhiên quen thuộc nhưng vẫn gây nhiều lo lắng cho người dân, đặc biệt tại các khu vực ven biển và vùng thấp. 

Hiện tượng này gây ra cả ảnh hưởng tích cực và tiêu cực tới đời sống của người dân.

Tác động tích cực

Ảnh hưởng tích cực của triều cường

• Phát triển thủy sản nhờ việc tận dụng sự lên xuống của thủy triều, tiết kiệm sức người và sức của.

• Gia tăng sản lượng nuôi trồng thủy sản nhờ chu trình nước của hồ, ao, kênh, rạch khi thủy triều lên xuống.

• Người dân có thể tranh thủ thủy triều lên xuống để tưới ruộng, rửa mặn, tiêu úng, khử phèn trên những vùng quy hoạch.

Tác động tiêu cực

• Triều cường dễ gây ngập lụt ở các vùng cửa sông và ven biển, ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng và sinh hoạt của người dân.

• Nước biển dâng cao làm mặn đất đai, ảnh hưởng đến các vùng trồng cây ăn trái và trồng lúa.

Triều cường gây ra những tác động tiêu cực

• Mực nước biển thay đổi làm biến đổi môi trường sống của các loài cá, ảnh hưởng đến hoạt động đánh bắt hải sản.

• Triều cường có thể gây ra ô nhiễm nguồn nước, làm gia tăng nguy cơ bệnh tật trong cộng đồng.

5 giải pháp giảm thiểu tác động của triều cường

Để giảm thiểu tác động của triều cường, cần áp dụng nhiều giải pháp đồng bộ và lâu dài:

Xây dựng hệ thống thoát nước hiệu quả

Một hệ thống thoát nước hiện đại và quy mô sẽ giúp giảm thiểu tình trạng ngập úng khi triều cường xảy ra. 

Các tuyến cống, kênh rạch cần được nạo vét thường xuyên và thiết kế đủ lớn để thoát nước nhanh, hạn chế ứ đọng và ô nhiễm.

Cần xây dựng hệ thống thoát nước để tránh ngập úng

Quy hoạch đô thị thông minh

Việc quy hoạch đô thị cần tính toán đến yếu tố triều cường, tránh xây dựng quá nhiều công trình ở khu vực thấp trũng. 

Ưu tiên không gian xanh, bãi giữ nước và hệ thống chống ngập sẽ giúp thành phố thích ứng tốt hơn với thiên tai.

Trồng rừng phòng hộ ven biển

Rừng ngập mặn và cây xanh ven biển đóng vai trò như tấm chắn tự nhiên, giúp giảm sóng, giữ đất và hạn chế xói mòn. 

Bên cạnh đó, rừng phòng hộ cũng góp phần bảo vệ hệ sinh thái và tạo môi trường sống bền vững cho sinh vật biển.

Trồng rừng phòng hộ ven biển

Nâng cao ý thức cộng đồng

Mỗi người dân cần nhận thức rõ tác động của triều cường và chủ động bảo vệ môi trường. 

Hạn chế xả rác, không lấn chiếm kênh rạch và tuân thủ các khuyến cáo sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ và hậu quả do triều cường gây ra.

Theo dõi và cảnh báo sớm

Hệ thống dự báo và cảnh báo sớm giúp người dân và chính quyền kịp thời ứng phó với triều cường. 

Việc cập nhật thông tin chính xác, liên tục sẽ giúp hạn chế thiệt hại về tài sản và bảo vệ an toàn cho cộng đồng.

Đọc thêm: Thủy triều đen

Tạm kết

Tóm lại, triều cường là gì? Đây là hiện tượng thủy triều dâng cao do sự thay đổi lực hút giữa Mặt Trăng, Mặt Trời với Trái Đất. Hiện tượng này diễn ra trong điều kiện nhất định và có khả năng gây ra ngập lụt cùng những tác động khác đến môi trường, do đó cần thực hiện các biện pháp ứng phó như trồng rừng phòng hộ, xây dựng hệ thống thoát nước,...