Hạt vi nhựa là gì? Những con số đáng báo động về ô nhiễm môi trường

Vi nhựa là gì và nó gây hại đến sức khỏe con người như thế nào? Theo 1 nghiên cứu từ Đại học New Castle, Úc năm 2018, ước tính trung bình con người hấp thụ khoảng 5g nhựa mỗi tuần, tương đương với 1 chiếc thẻ tín dụng. Đây là 1 số liệu đáng báo động đối với con người và môi trường xung quanh. Hãy cùng ThoiTiet24h tìm hiểu kỹ hơn vấn đề này trong bài viết dưới đây. 

Khám phá hạt vi nhựa trong môi trường

Hạt vi nhựa là gì?

Hạt vi nhựa là những hạt nhựa có kích thước rất nhỏ, khó có thể phát hiện bằng mắt thường. Kích thước hạt nhựa nhỏ hơn 5mm. 

Hạt nhựa được chia thành 2 loại: microplastic và nanoplastic.

• Hạt nhựa có kích thước lớn hơn 5mm

• Hạt vi nhựa (microplastic) kích thước từ 0.001mm đến 5mm.

• Hạt nhựa nano (nanoplastic) kích thước nhỏ hơn 0.0001mm. Đây là loại vi nhựa nhỏ nhất. 

Phân loại hạt nhựa theo kích thước

Hạt vi nhựa có ở đâu? 

Hạt vi nhựa có thể xuất hiện ở trong nhiều lĩnh vực khác nhau như:

Nguyên nhân hình thành hạt vi nhựa trong môi trường

Liên Hợp Quốc cũng từng kết luận “Thế giới đang bị nhấn chìm dưới sức nặng của ô nhiễm nhựa với hơn 430 triệu tấn nhựa được sản xuất hàng năm”.

Các hạt vi nhựa đã xuất hiện trong nước biển, thực phẩm và nước uống trên toàn thế giới. 

Sự hình thành vi nhựa trong tự nhiên

Hạt vi nhựa có trong môi trường tự nhiên chủ yếu từ:

• Rác thải nhựa: Các sản phẩm nhựa thải ra ngoài môi trường sau 1 thời gian sẽ bị phân hủy tạo thành các hạt vi nhựa, ô nhiễm môi trường đất.

• Quá trình giặt quần áo sợi tổng hợp: Mỗi lần giặt quần áo polyester và nylon có thể giải phóng hàng trăm nghìn sợi vi nhựa trong nước thải.

• Lốp xe mài mòn: Trong quá trình sử dụng, lốp xe bị mài mòn và thải ra các hạt nhựa vào trong không khí và đất.

• Nước mưa cuốn trôi rác thải nhựa: Các mảnh nhựa, chai nhựa,...từ các góc phố, công trường bị nước mưa cuốn trôi vào sông suối, nước biển,...

Vi nhựa xuất hiện trong tự nhiên thông qua nhiều con đường

Sự hình thành vi nhựa trong nước

Theo nghiên cứu mới được công bố tại Mỹ, 1l nước đóng chai trung bình chứa gần 250,000 hạt vi nhựa vô hình. 

Các nhà nghiên cứu đã xem xét 5 mẫu nước đóng chai từ 3 thương hiệu phổ biến. Họ phát hiện mật độ vi nhựa dao động từ 110.000 - 400.000 hạt/ lít.

Vi nhựa xâm nhập vào nguồn nước qua nhiều con đường như:

• Ô nhiễm nước thải sinh hoạt: Nước thải chứa vi nhựa từ mỹ phẩm, quần áo sợi tổng hợp.

• Rác thải nhựa ở sông hồ, đại dương: Chai nhựa, túi nilon, lưới đánh cá bị phân rã thành các hạt vi nhựa.

• Nước mưa và không khí: Hạt vi nhựa có trong không khí, khi rơi xuống đất, sông hồ, ao suối,... dưới dạng nước mưa.

• Sử dụng chai nhựa nhiều lần: Chai nhựa cũ sử dụng nhiều lần, chất lượng giảm, giải phóng vi nhựa vào nước uống đặc biệt là khi tiếp xúc với nhiệt độ cao. 

Nguyên nhân hình thành vi nhựa trong nước

Tác hại của hạt vi nhựa là gì?

Vi nhựa có nguy hiểm không? Câu trả lời chắc chắn là CÓ!

Nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn tác động đến nhiều khía cạnh khác.

Ô nhiễm đại dương và sinh vật biển

Theo ước tính của Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF), nhựa sử dụng một lần chiếm từ 60–95% tổng lượng ô nhiễm nhựa trên các đại dương toàn cầu. 

Ngay cả khi con người ngừng xả nhựa ra biển, lượng vi nhựa trong đại dương và trên bãi biển vẫn có thể tăng gấp đôi trong giai đoạn từ năm 2020 đến 2050.

Vi nhựa trôi nổi trong nước biển, sông hồ. Các sinh vật biển như tôm, cá, rùa,... nuốt phải trong thời gian dài khiến vi nhựa tích tụ trong cơ thể sinh vật.

Điều này tác động đến sức khỏe của sinh vật và chuỗi thức ăn. 

Vi nhựa làm rối loạn hệ sinh thái đại dương

Ô nhiễm đất và nước ngầm

Hạt nhựa trong phân bón, rác thải nhựa phân rã, lốp xe cũ,...có thể xâm nhập vào đất.

Điều này có thể gây hại đến cấu trúc đất, làm suy giảm khả năng giữ nước của đất. 

Thực vật hấp thụ vi nhựa sẽ tạo thành 1 vòng tròn ác tính trong chuỗi thức ăn.

Ô nhiễm không khí

Các hạt vi nhựa với kích thước siêu nhỏ bay trong không khí do các hoạt động đốt rác nhựa, vải sợi tổng hợp hay sự mài mòn của lốp xe,...

Khi con người và động vật hít phải vi nhựa, sẽ ảnh hưởng đến hệ hô hấp, sức khỏe giảm sút.

Đốt rác thải nhựa sẽ sinh ra vi nhựa bay trong không khí

Tổn hại sức khỏe con người

Các nhà khoa học nghiên cứu tìm thấy hạt vi nhựa trong muối biển, hải sản, nước uống đóng chai, rau củ quả,...Vi nhựa có thể xâm nhập cơ thể người thông qua hít thở, tiêu hóa, tiếp xúc qua da.

Khi vi nhựa tích tụ trong cơ thể thời gian dài sẽ gây hại sức khỏe con người. 

• Gây stress oxy hóa và độc tính tế bào: Một nghiên cứu trong ống nghiệm kết luận rằng nồng độ vi nhựa từ 0,05mg/l đến 10mg/l có thể tạo ra gốc oxy tự do ở nồng độ cao, gây tổn thương tế bào trong não và các biểu mô.

• Ảnh hưởng đến chuyển hóa: Hạt nhựa ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình biến đổi enzyme chuyển hóa, gây mất cân bằng năng lượng.

• Rối loạn hệ miễn dịch:  Tiếp xúc với vi nhựa trong môi trường bên ngoài quá lâu làm suy giảm hệ miễn dịch, đặc biệt là ở những người nhạy cảm. 

Hạt vi nhựa vào trong cơ thể người làm rối loạn hệ miễn dịch

Biện pháp hạn chế hạt vi nhựa

Muốn hạn chế hạt vi nhựa trong môi trường, giảm thiểu tác động nguy hiểm của vi nhựa, chúng ta có thể áp dụng các biện pháp như:

• Thay vì sử dụng chai nhựa, bạn nên sử dụng bình nước thủy tinh hoặc inox

• Hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng 1 lần như ống hút, túi nilon, hộp xốp

• Không cho hộp nhựa vào lò vi sóng để hạn chế việc giải phóng vi nhựa

• Lựa chọn các loại thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng

• Xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt điều độ để tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể.

Hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng 1 lần để bảo vệ môi trường

Tạm kết

Bài viết vừa cung cấp thông tin về “ vi nhựa là gì? Tác hại của hạt vi nhựa”. Đây là một chủ đề nóng của nhiều quốc gia trên toàn thế giới. Chúng ta cần chung tay thực hiện các giải pháp hạn chế vi nhựa trong môi trường để bảo vệ sức khỏe, Trái Đất của chúng ta.