Hoang mạc và sa mạc có gì khác nhau? Học cách phân biệt ngay

Hoang mạc và sa mạc có gì khác nhau? Có rất nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa hai khái niệm này. Vậy thế nào là hoang mạc, thế nào là sa mạc? Hãy để ThoiTiet24h trả lời trong bài viết dưới đây.

Hoang mạc và sa mạc có gì khác nhau?

Hoang mạc là gì?

Hoang mạc là vùng đất có khí hậu khô nóng và khắc nghiệt. Những khu vực thuộc khí hậu nhiệt đới lục địa khô là ví dụ điển hình của hoang mạc.

Lượng mưa trung bình năm ở những vùng hoang mạc vô cùng thấp, chỉ khoảng 200mm/năm. Ngược lại, lượng nước bốc hơi lại vô cùng lớn, từ 900-1500mm ở trên mặt nước thoáng.

Chính vì điều kiện khắc nghiệt này này nước tại hoang mạc rất hiếm, chỉ một số ít động thực vật chịu hạn tốt mới sinh trưởng ở khu vực này.

Sa mạc là gì?

Sa mạc chính là hoang mạc cát. Nơi đây có khí hậu khắc nghiệt mà mưa ít như đặc điểm thời tiết ở hoang mạc.

Nhiệt độ cao cùng với sự bức xạ mặt trời lớn khiến cho nhiệt độ giữa ngày và đêm ở đây có sự chênh lệch rất lớn. Biên độ nhiệt trong ngày có thể lên tới trên 80 độ C. 

Với điều kiện thời tiết khó khăn như thế, chỉ những loài động vật có sức chịu hạn phi thường như lạc đà, linh dương mới có thể sống được ở đây.

Để được xác định là sa mạc thì cần có 2 điều kiện sau:

• Diện tích phải trên 125 km2

• Diện tích cát, cát thổi chiếm hơn 20% bề mặt

Sa mạc có khí hậu vô cùng khắc nghiệt

Hoang mạc và sa mạc có gì khác nhau?

Hoang mạc và sa mạc có đặc điểm khá giống nhau, khiến nhiều người nhầm lẫn. 

Tuy nhiên chúng vẫn có điểm khác biệt:

Nhìn chung, sa mạc có thời tiết và điều kiện sống khắc nghiệt hơn hoang mạc.

Sa mạc hầu như không có mưa, độ ẩm thấp gần bằng 0 và lượng nước bốc hơi lớn do nhiệt độ cao. 

Các loại hoang mạc phổ biến

Hoang mạc được phân chia khá đa dạng. Sau quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, các chuyên gia đã chia hoang mạc thành các loại dựa theo cấu trúc của nó. 

Phân chia theo thành phần cấu tạo

Tùy theo thành phần cấu tạo mà hoang mạc được chia thành 4 loại khác nhau:

• Hoang mạc đất sét: Lượng mưa ít, nhiệt độ theo mùa phổ biến trong khoảng -40°C – 40°C.

• Hoang mạc cát: Nhiệt độ cao, có thể lên tới trên 40°C vào ban ngày. Ban đêm nhiệt độ giảm mạnh. Chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm có thể lên tới 80°C

• Hoang mạc đất muối: Hoang mạc được hình thành từ các trận động đất. Nhiệt độ tại vùng lên tới 45°C vào mùa hè. Mùa đông có tuyết rơi, đóng băng dày.

• Hoang mạc đồi núi: Hoang mạc có độ cao rất lớn khoảng 3km. Lượng mưa thấp, trung bình dưới 40mm/ năm.

Các loại hoang mạc

Phân chia theo tính chất của hoang mạc

Tùy thuộc vào tính chất mà hoang mạc chia thành 4 loại khác nhau:

• Hoang mạc nóng: Mùa hè nhiệt độ cao, gió mạnh, không có mấy khiến lượng nước bốc hơi lớn. Mùa đông nhiệt độ thay đổi đáng kể. Biên độ nhiệt trong ngày cao hơn 22 độ.

• Hoang mạc lạnh: Còn được gọi là hoang mạc ôn đới. Nằm ở vĩ độ cao hơn so với hoang mạc nóng. Sa mạc lớn nhất thế giới Nam Cực chính là hoang mạc lạnh. 

• Hoang mạc bán khô hạn: Lượng mưa trung bình từ 200-500mm/ năm. Mưa chủ yếu vào mùa lạnh giúp thúc đẩy tăng trưởng của thực vật.

• Hoang mạc ven biển: Chủ yếu nằm trên các rìa phía Tây của lục địa có dòng hải lưu lạnh từ dưới đáy đại dương. Nhiệt độ và lượng mưa rất thấp. Mưa rơi xuống đây chủ yếu dưới dạng sương mù và sương giá. Các hoang mạc ven biển thường dài và hẹp và bị giới hạn bởi các dãy núi ở phía Đông. 

Phân loại hoang mạc theo tính chất

Nguyên nhân hình thành hoang mạc

Hoang mạc hình thành do đâu? Nguyên nhân chính dẫn đến sự hình thành hoang mạc trên Trái Đất là do thực trạng biến đổi khí hậu và các tác động của con người.

Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Ảnh hưởng của dòng biển lạnh: Các dòng biển lạnh ngăn hơi nước từ biển thổi vào trong đất liền. Điều này khiến cho khí hậu khô hạn, ít mưa.

• Vị trí nằm dọc hai đường chí tuyến Bắc - Nam: Ở khu vực này, nhiệt độ trung bình năm cao, khí hậu thường xuyên khô hạn.

• Vị trí nằm sâu trong các lụa địa: Càng vào sâu trong lục địa, lượng mưa càng giảm, dễ dẫn tới hình thành hoang mạc hơn các vùng nằm ven biển.

• Biến đổi khí hậu: Hiện tượng này dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng như sự nóng lên toàn cầu, nhiệt độ Trái Đất tăng cao, khí hậu thất thường.

• Tác động của con người: Những hoạt động khai thác, sản xuất của con người như phá rừng làm nương rẫy, khai thác tài nguyên bừa bãi cũng là tác nhân gián tiếp gây ra hoang mạc. 

• Cháy rừng: Đây cũng là một nguyên nhân đáng được quan tâm. Việc cháy rừng làm thay đổi cảnh quan, làm mất quần thể cây cỏ, cây cối trên bề mặt đất. Điều này dẫn đến tình trạng xói mòn, sa mạc hóa. 

Biến đổi khí hậu là 1 trong những nguyên nhân hình thành hoang mạc

Tìm hiểu thêm:

• Hiện tượng nước biển dâng là gì?

• Thực trạng nạn chặt phá rừng ở nước ta

Ảnh hưởng của hoang mạc, sa mạc tới con người

Hoang mạc và sa mạc có sự khác nhau về đặc điểm, tính chất nhưng đều gây ra những ảnh hưởng tới cuộc sống con người cả mặt hại và lợi.

Ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt

Hoang mạc và sa mạc đều dẫn tới tình trạng thiếu nước, đất đai khô cằn. Điều này dẫn đến hạn chế về nông nghiệp và lương thực. 

Nắng nóng kéo dài mang theo nhiều nguy hại cho sức khỏe con người, đặc biệt là các bệnh về da và hô hấp.

Đặc biệt, ở hoang mạc thường có gió mạnh, tốc độ gió lớn tạo nên bão cát gây cản trở giao thông, hư hại các công trình, nhà cửa. 

Các bệnh về hô hấp do bụi mịn, cát bay trong không khí cũng vì thế mà tăng cao.

Hoang mạc, sa mạc làm tăng nguy cơ các bệnh về hô hấp

Ảnh hưởng đến tài nguyên thiên nhiên

Theo các nghiên cứu, Trái đất hiện có khoảng 15 loại mỏ khoáng sản chính, trong đó có tới 13 loại được phát hiện tại các khu vực sa mạc. 

Điều này biến sa mạc trở thành nguồn khai thác tài nguyên quan trọng, đóng vai trò lớn đối với nền kinh tế không chỉ ở cấp địa phương mà còn trên phạm vi toàn cầu.

Nguyên nhân khiến sa mạc sở hữu nhiều khoáng sản là do đặc điểm khí hậu khô hạn: nước mưa hoặc nước ngầm thấm vào lòng đất rồi bốc hơi nhanh chóng, để lại lớp trầm tích giàu khoáng chất. Quá trình tự nhiên này diễn ra lâu dài và là cơ chế hình thành nên nhiều mỏ quặng lớn.

Một số loại tài nguyên phổ biến tại các vùng sa mạc gồm: muối, borat và thạch cao. Đặc biệt, borat được tìm thấy với trữ lượng lớn tại sa mạc Great Basin ở Hoa Kỳ. Loại khoáng này có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực như sản xuất thủy tinh, gốm sứ, men, dược phẩm và hóa chất công nghiệp.

Tài nguyên Borat được khai thác ở sa mạc

Tạm Kết 

Hoang mạc và sa mạc có gì khác nhau? Với những thông tin được chia sẻ ở trên, bạn đọc có thể dễ dàng phân biệt được hai hiện tượng tự nhiên này. Theo dõi ThoiTiet24h để biết thêm nhiều điều thú vị khác.